21 آبان 1404 0 29 مقاله .
اقدامات درمانی پیش‌بیمارستانی در مسمومیت با مشروبات الکلی دست‌ساز
🔹 ۱. ارزیابی اولیه صحنه (Scene Safety & Assessment)
پیش از هر اقدامی، تکنسین باید ایمنی صحنه را بررسی کند.
در موارد مسمومیت با مشروبات دست‌ساز، صحنه معمولاً شامل افراد بی‌هوش، تهوع‌دار یا پرخاشگر است.
نکات مهم:
از تماس مستقیم با محتویات بطری‌ها یا استفراغ خودداری شود.
در صورت بوی شدید الکل یا حلال، از تهویه مناسب یا ماسک استفاده گردد.
وجود چند بیمار در یک محل نشان‌دهنده مسمومیت دسته‌جمعی است؛ باید به مرکز هدایت اورژانس گزارش شود.
در صورت وجود مرگ در محل یا مصرف گروهی، حضور پلیس الزامی است.
🔹 ۲. بررسی سطح هوشیاری و کنترل علائم حیاتی
پایه ارزیابی اولیه در EMS شامل ABC و مانیتورینگ مداوم علائم حیاتی است.
پارامتر نکته کلیدی در بیماران متانولی
مرحله Airway : در صورت کاهش GCS یا استفراغ، راه هوایی را باز و ترشحات را ساکشن کنید.
مرحله Breathing : تنفس تند و عمیق (Kussmaul) نشانه اسیدوز متابولیک است، اکسیژن با ماسک ۱۰–۱۵ L/min بدهید.
مرحله Circulation : نبض ضعیف یا افت فشار خون (SBP<90) ←_← تجویز سریع نرمال‌سالین ۲۰ ml/kg
توجه به Temperature
افت دما شایع است؛ بیمار را گرم نگه دارید.
بررسی GCS
ارزیابی مداوم هر ۵ تا ۱۰ دقیقه و ثبت در گزارش.
🔹 ۳. اقدامات درمانی حیاتی
▪️. اکسیژن‌تراپی: در تمام بیماران مشکوک، حتی با SpO₂ نرمال.
▪️. کنترل راه هوایی: در بیماران نیمه‌هوشیار، از مانور Chin Lift / Jaw Thrust و در صورت نیاز LMA استفاده شود.
▪️. دسترسی وریدی: حداقل یک خط وریدی با محلول نرمال‌سالین KVO یا در بیماران شوک‌دار با سرعت بالا.
▪️. مانیتورینگ: مانیتور ECG مداوم در بیماران بی‌هوش یا با اسیدوز
پایش فشار خون، SpO₂ و تنفس در طول انتقال
▪️. کنترل قند خون: هیپوگلیسمی می‌تواند علائم مشابه مسمومیت ایجاد کند؛ در صورت پایین بودن قند، گلوکز تزریق شود.
▪️. پیشگیری از آسپیراسیون: در صورت استفراغ، بیمار به پهلو خوابانده شود (وضعیت ریکاوری).
🔹 ۴. درمان اختصاصی در میدان
در صورتی که طبق پروتکل مرکز اورژانس و با تأیید پزشک هدایت، اتانول به‌عنوان آنتی‌دوت در اختیار تیم باشد، دوز آن طبق دستور و شرایط بیمار قابل تجویز است (معمولاً در سیستم پیش‌بیمارستانی ایران آنتی‌دوت در اختیار نیست و درمان حمایتی انجام می‌شود).
🔹 ۵. برخورد با رفتارهای غیرعادی بیماران
مصرف‌کنندگان مشروبات دست‌ساز ممکن است:
پرخاشگر، مضطرب، یا بی‌قرار باشند.
به علت اختلال قضاوت، همکاری نکنند.
گاهی از حضور نیروهای اورژانس یا پلیس فرار کنند.
در چنین مواردی:
حفاظت شخصی تکنسین‌ها در اولویت است.
در صورت خطر برای خود یا دیگران، از پلیس درخواست پشتیبانی کنید.
از تحریک یا بحث با بیمار خودداری شود.
در صورت نیاز به کنترل فیزیکی، با هماهنگی نیروی انتظامی انجام گیرد.
🔹 ۶. موارد نیاز به حضور پلیس
✅ وجود مرگ یا ایست قلبی در صحنه
✅ مسمومیت دسته‌جمعی در مکان‌های عمومی یا منازل
✅ وجود بطری‌های مشکوک، برچسب‌دار یا صنعتی
✅ بیماران در حالت پرخاشگر یا فرار از صحنه
✅ هر موردی که احتمال جرم، قاچاق یا تولید غیرقانونی مشروبات وجود دارد
تکنسین باید ضمن حفظ بی‌طرفی و احترام به حقوق بیمار، گزارش دقیق و حرفه‌ای از صحنه را در فرم مأموریت ثبت کند.
🔹 ۷. آماده‌سازی برای انتقال
بیمار در وضعیت نیمه‌نشسته یا به پهلو قرار گیرد.
مانیتورینگ و اکسیژن در طول انتقال ادامه یابد.
گزارش کامل شامل زمان مصرف، علائم، درمان انجام‌شده و شرایط صحنه به بیمارستان اعلام شود.
در صورت درگیری،مراتب به پلیس، و هماهنگی با مرکز هدایت جهت اطلاع‌رسانی انجام گیرد.
نتیجه‌گیری
مسمومیت با مشروبات الکلی دست‌ساز یکی از موارد پرخطر در مأموریت‌های پیش‌بیمارستانی است که نیازمند تشخیص سریع، حمایت حیاتی مؤثر و انتقال فوری است.
اولویت تکنسین باید حفظ ایمنی صحنه، کنترل علائم حیاتی، اکسیژن‌تراپی و پیشگیری از آسپیراسیون باشد.
رفتارهای غیرعادی یا پرخاشگرانه نباید باعث غفلت از ارزیابی بالینی شود و در موارد مشکوک به مسمومیت گروهی یا مرگ در محل، اطلاع به پلیس و مرکز هدایت الزامی است.
اقدامات دقیق و مستند در این بیماران می‌تواند تفاوت بین زندگی و ناتوانی دائمی (به‌ویژه کوری ناشی از متانول) باشد.