شکستگی لگن در اورژانس پیش‌بیمارستانی: ارزیابی، کنترل خونریزی، آتل‌گیری و انتقال ایمن بیمار
شکستگی لگن از جمله آسیب‌های شدید و تهدیدکننده حیات در بیماران ترومایی است که معمولاً بر اثر تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع ،سقوط همتراز در سالمندان یا له‌شدگی ایجاد می‌شود.
میزان خونریزی داخلی در این بیماران می‌تواند بسیار بالا باشد و بدون کنترل سریع در صحنه حادثه، منجر به شوک هیپوولمیک و مرگ شود.
در این مقاله، اصول ارزیابی اولیه، کنترل خونریزی، آتل‌گیری، فیکساسیون، اقدامات درمانی EMS، و نحوه انتقال ایمن بیمار با شکستگی لگن در محیط پیش‌بیمارستانی بررسی می‌شود.
استخوان لگن (Pelvis) از قوی‌ترین ساختارهای استخوانی بدن است که از اندام‌های حیاتی مانند مثانه، روده‌ها و عروق بزرگ محافظت می‌کند.
با این حال، شکستگی‌های لگن اغلب با خونریزی وسیع داخلی (تا ۴ لیتر) و آسیب اندام‌های داخلی همراه‌اند.
در اورژانس پیش‌بیمارستانی، شناسایی سریع، فیکساسیون مناسب و انتقال صحیح بیمار نقش حیاتی در کاهش مرگ‌ومیر دارد.
🔸 مکانیسم‌های شایع آسیب:
تصادفات شدید وسایل نقلیه
سقوط از ارتفاع و سقوط همتراز در سالمندان
له‌شدگی توسط اجسام سنگین
حوادث صنعتی یا انفجاری
🔸 ارزیابی اولیه در صحنه:
1. ایمنی صحنه و خود امدادگر (Scene Safety)
2. ارزیابی سطح هوشیاری (AVPU / GCS)
3. کنترل راه هوایی و تهویه (Airway & Breathing)
4. ارزیابی گردش خون (Circulation): توجه ویژه به علائم شوک
5. ارزیابی سریع لگن:
درد یا حساسیت شدید در ناحیه لگن
تغییر شکل، کوتاه شدن پا، یا چرخش خارجی اندام تحتانی
ناپایداری در لمس آرام (فقط یک‌بار بررسی شود)
علائم برجسته شکستگی لگن در شرایط اورژانس پیش‌بیمارستانی شامل موارد زیر است:
درد شدید:
به‌ویژه در ناحیه لگن یا هنگام حرکت دادن پاها.
به‌ویژه در ناحیه لگن یا هنگام حرکت دادن پاها.
- تورم یا کبودی:
در اطراف لگن، باسن یا کشاله ران
در اطراف لگن، باسن یا کشاله ران
- ناتوانی در تحرک:
عدم توانایی ایستادن یا راه رفتن.
عدم توانایی ایستادن یا راه رفتن.
اختلاف طول یا چرخش غیرطبیعی پاها:
ممکن است یکی از پاها کوتاه‌تر به نظر برسد یا به‌طور غیرعادی چرخیده باشد.
ممکن است یکی از پاها کوتاه‌تر به نظر برسد یا به‌طور غیرعادی چرخیده باشد.
احساس بی‌ثباتی:
بیمار ممکن است احساس کند لگنش "شل" یا بی‌ثبات است.
بیمار ممکن است احساس کند لگنش "شل" یا بی‌ثبات است.
علائم شوک:
مانند تعریق سرد، نبض سریع، فشار خون پایین یا گیجی، به دلیل خونریزی داخلی احتمالی.
مانند تعریق سرد، نبض سریع، فشار خون پایین یا گیجی، به دلیل خونریزی داخلی احتمالی.
در صورت مشاهده این علائم، باید فوراً از جابه‌جایی غیرضروری بیمار خودداری کرده و اقدامات تثبیت (مثل بستن بایندر لگنی) انجام شود.
نکته مهم:
نباید لگن را چندین بار دستکاری یا فشار داد، زیرا باعث تشدید خونریزی می‌شود.
🔸 خونریزی در شکستگی لگن:
در شکستگی‌های ناپایدار لگن، پارگی عروق لگنی (به‌ویژه شریان ورید ایلیاک داخلی) ممکن است باعث خونریزی داخلی وسیع شود.
علائم بالینی شامل:
رنگ‌پریدگی شدید، سردی پوست
افت فشار خون، تاکی‌کاردی
کاهش سطح هوشیاری
در شرایط پیش‌بیمارستانی، کنترل خونریزی معمولاً با آتل یا Pelvic Binder یا Ked انجام می‌شود.
🔸 اقدامات درمانی EMS:
1. تثبیت ABC (راه هوایی، تنفس، گردش خون)
2. بستن سریع آتل لگنی (Pelvic Binder) در سطح تروکانترهای بزرگ ران‌ها برای کاهش حجم لگن و خونریزی
3. در نبود آتل، استفاده از ملحفه یا چادر برای بستن لگن
4. تزریق مایعات گرم (در حد مجاز) برای حفظ پرفیوژن
5. اکسیژن‌تراپی با دبی بالا
6. پایش مستمر علائم حیاتی و سطح هوشیاری
7. پرهیز از جابجایی غیرضروری
8. پیشگیری از هیپوترمی با پتو یا پوشش حرارتی
9. اطلاع سریع به بیمارستان مقصد برای آماده‌سازی تیم تروما
🔸 شلوار ضدشوک (MAST):
در گذشته از شلوار ضدشوک برای فشرده‌سازی لگن استفاده می‌شد، اما مطالعات جدید نشان داده‌اند که تأثیر آن بر کاهش مرگ‌ومیر در شکستگی لگن ثابت نیست و ممکن است باعث افزایش فشار شکمی و آسیب احشاء شود.
بنابراین، امروزه استفاده از Pelvic Binder استاندارد جایگزین MAST شده است.
🔸 آتل‌گیری و فیکساسیون لگن:
هدف از آتل‌گیری لگن، کاهش حجم لگن و محدود کردن حرکت استخوان‌ها است تا خونریزی کمتر شود.
روش‌ها:
1. استفاده از آتل مخصوص لگن (Pelvic Binder):
سریع‌ترین و مؤثرترین روش کنترل خونریزی لگنی است.
محل قرارگیری: در سطح تروکانترهای بزرگ (بالاتر از ران‌ها) نه روی شکم.
2. در نبود آتل استاندارد:
از ملحفه پهن یا چادر برای بستن لگن استفاده می‌شود.
پارچه را زیر لگن قرار دهید، در سطح تروکانترها جمع کرده و محکم گره بزنید.
🔸 گروه‌های پرخطر:
شکستگی لگن بیشتر در این گروه‌ها دیده می‌شود:
مردان جوان ۱۸ تا ۴۰ سال (به‌علت تصادفات و حوادث کاری)
سالمندان با پوکی استخوان
کارگران ساختمانی و صنعتی
مصدومان چندترومایی
🔸 جابجایی و انتقال به برانکارد:
جابجایی باید با حداقل حرکت لگن انجام شود.
از Scoop Stretcher یا بک‌بورد با فیکساسیون کامل استفاده شود.
پاها را کمی در تماس با هم با باند نرم ببندید تا چرخش کاهش یابد.
اکسیژن با دبی بالا و مانیتورینگ علائم حیاتی الزامی است.
🔸 انتقال به داخل آمبولانس:
1. از تیم حداقل سه‌نفره برای جابجایی استفاده شود.
2. در صورت بی‌ثباتی همودینامیک، انتقال سریع‌تر از اقدامات غیرضروری اولویت دارد.
3. در آمبولانس:
مانیتورینگ فشار خون و نبض
تزریق مایعات گرم در حد مجاز
حفظ دمای بدن
عدم باز کردن آتل تا رسیدن به بیمارستان
🔸 ارتباط شکستگی لگن با مرگ‌ومیر:
مرگ‌ومیر کلی: حدود ۱۰–۱۵٪ در شکستگی‌های پایدار و تا ۴۰٪ در موارد ناپایدار.
علل اصلی مرگ:
1. خونریزی شدید داخلی
2. آسیب احشاء شکمی یا عروق بزرگ
3. آمبولی چربی یا ریوی
4. شوک هیپوولمیک مقاوم به درمان
بنابراین، آمبولی (چربی یا ریوی) یکی از علل مهم مرگ‌ومیر تأخیری در شکستگی لگن محسوب می‌شود.
🔸 روند بهبود و پیش‌آگهی:
بهبود شکستگی لگن به نوع آسیب و وضعیت بیمار بستگی دارد:
در شکستگی‌های پایدار، بهبود طی چند هفته تا چند ماه ممکن است.
در شکستگی‌های ناپایدار یا همراه با آسیب احشاء، روند درمان طولانی‌تر بوده و گاهی تا یک سال طول می‌کشد.
عوارض دیررس: درد مزمن، اختلال در راه رفتن، ناهنجاری حرکتی، یا مشکلات عملکردی در اندام‌های لگنی
.
.
در موارد شدید، احتمال ناتوانی دائمی یا مرگ وجود دارد.
🔸 نتیجه‌گیری:
شکستگی لگن از شدیدترین آسیب‌های تروماتیک است که در صورت عدم کنترل فوری خونریزی، در مدت کوتاهی می‌تواند منجر به مرگ شود
در محیط پیش‌بیمارستانی، کلید نجات بیمار در سرعت عمل، فیکساسیون مناسب، حفظ پرفیوژن و انتقال سریع به مرکز تروما است.
آموزش مستمر پرسنل EMS و به‌کارگیری تجهیزات استاندارد مانند Pelvic Binder نقش حیاتی در کاهش مرگ‌ومیر دارد.
اینستاگرام ما را دنبال کنید
اینستاگرام ما را دنبال کنید