7 مهر 1404 0 141 مقاله .
اخذ امضا = امضای برائت نامه
در خدمات اورژانس پیش‌بیمارستانی (EMS)، گاهی اوقات بیماران تصمیم می‌گیرند که از انتقال به بیمارستان خودداری کنند. در چنین مواردی، اخذ امضا و برائت از بیمار به‌منظور مستندسازی تصمیم او و حفاظت از حقوق قانونی تیم درمانی انجام می‌شود. با این حال، این اقدام با مزایا و معایب خاص خود همراه است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
مزایای اخذ امضا و برائت از بیمار
۱. حفاظت قانونی برای تیم درمانی
در صورت بروز مشکلات حقوقی یا ادعای بیمار در آینده، امضای برائت می‌تواند به‌عنوان مدرک قانونی مبنی بر آگاهی بیمار از خطرات و تصمیم آگاهانه او عمل کند. مطالعات نشان داده‌اند که در صورت عدم مستندسازی مناسب، ممکن است بیماران ادعا کنند که از خطرات عدم انتقال آگاه نبوده‌اند.
۲. مستندسازی دقیق تصمیم بیمار
این فرم‌ها به تیم درمانی کمک می‌کنند تا فرآیند تصمیم‌گیری بیمار را به‌طور دقیق ثبت کنند، از جمله ارزیابی ظرفیت تصمیم‌گیری، توضیح خطرات و مزایای انتقال و عدم انتقال، و تلاش برای متقاعد کردن بیمار.
معایب و خطرات احتمالی
۱. خطرات ناشی از تصمیم‌گیری نادرست بیمار
بیمارانی که از وضعیت پزشکی خود آگاهی ندارند یا دچار اختلال در قضاوت هستند، ممکن است تصمیم به عدم انتقال بگیرند که می‌تواند منجر به عواقب جبران‌ناپذیر شود. در چنین مواردی، حتی با وجود امضای برائت، ممکن است تیم درمانی مسئول شناخته شود.
۲. چالش‌های اخلاقی و قانونی
در برخی موارد، ممکن است بیمار تحت تأثیر فشارهای خارجی یا شرایط خاصی قرار گیرد که توانایی تصمیم‌گیری آزادانه را نداشته باشد. در چنین شرایطی، اخذ امضا ممکن است از نظر اخلاقی و قانونی قابل‌بحث باشد.
۳. نیاز به آموزش و آگاهی‌بخشی
برای اطمینان از صحت فرآیند اخذ امضا و برائت، ضروری است که تیم‌های EMS آموزش‌های لازم را در زمینه ارزیابی ظرفیت تصمیم‌گیری، توضیح خطرات و مزایا، و مستندسازی دقیق دریافت کنند.
توصیه‌ها برای بهبود فرآیند
ارزیابی دقیق ظرفیت تصمیم‌گیری بیمار: تیم درمانی باید توانایی بیمار در درک وضعیت پزشکی و پیامدهای تصمیم خود را ارزیابی کند.
توضیح کامل خطرات و مزایا: بیمار باید از خطرات احتمالی عدم انتقال و مزایای انتقال به بیمارستان به‌طور کامل آگاه شود.
مستندسازی دقیق: تمامی مراحل تصمیم‌گیری، از جمله ارزیابی‌ها، توضیحات ارائه‌شده و تصمیم بیمار، باید به‌طور دقیق ثبت شوند.
مشاوره با مراجع قانونی نظیر حضور پلیس در صورت لزوم و کمک گرفتن از پزشک دیسپچ
گام‌به‌گام: چه عملی انجام دهید (در محل)
1. ارزیابی بالینی کامل (تاریخچه، علایم حیاتی، معاینه سریع).
2. بررسی سطح هوشیاری و اهلیت تصمیم‌گیری: بیمار باید «هشیار، متمرکز، جهت‌یابی (شخص/مکان/زمان)» و بدون اثر الکل/مواد یا مشکلات روانی قابل‌توجه باشد؛
همچنین باید علت و عواقب امتناع را بفهمد و بتواند تصمیم منطقی بگیرد. اگر شکی هست، فرض بر «غیرمجاز» بودن امضا و درخواست انتقال یا کمک پزشکی کنید. (مراجع علمی و پروتکل‌ها توصیه می‌کنند این ارزیابی را مکتوب کنید).
3. اطلاع‌رسانی شفاف: به زبان ساده بگویید چه تشخیصی یا خطری وجود دارد، اگر بیمار به بیمارستان نرود چه عواقبی ممکن است رخ بدهد، و چه گزینه‌هایی هست (منتقل شدن، مراقبت در محل، مراجعه سرپایی، تماس مجدد با ۱۱۵ ).
مستند کنید که بیمار «فهمید».
4. ثبت گفت‌وگو: بنویسید چه گفته‌اید (عبارات کلیدی)، کدام خطرات ذکر شده، و پاسخ بیمار (مثلاً: «من متوجه شدم ولی حاضر به انتقال نیستم»).
5. امضا و گواهی: اگر بیمار/قیم امضا کند — امضا و تاریخ را بگیرید. اگر امتناع به امضا کند:
از یک شاهد بی‌طرف (آدم بالغ حاضر؛ خانواده یا پرسنل) بخواهید امضا کند.
اگر هیچ‌کس امضا نکرد، شما (پرسنل) یک گزارش بنویسید که بیمار از امضای فرم خودداری کرد، و علت (مثلاً «رفتار تحریک‌آمیز»، «غیرفعال») را شرح دهید.
چه مواردی را حتماً در گزارش/فرم بنویسید (چک‌لیست مستندات)
مشخصات بیمار (نام، کد ملی یا شناسه در دسترس) و زمان و مکان حادثه.
ارزیابی علائم حیاتی و معاینه‌ای که انجام دادید.
ارزیابی وضعیت ذهنی/هوشیاری و اینکه آیا تحت تأثیر الکل/دارو بود یا خیر.
توضیح خطراتِ مشخصی که به بیمار گفته‌اید.
اینکه آیا پیشنهادی برای انتقال/درمان داده شده و بیمار آن را رد کرده.
امضا بیمار یا قیم؛ در غیاب امضا: امضای شاهدها (با ساعت و امضا).
توصیه‌های پیگیری به بیمار (مثلاً مراجعه فوری در صورت بدتر شدن، شماره تماس).
ثبت تماس با مرکز ارتباطات اورژانس/پزشکِ‌دیسپچ در صورت وجود (چه کسی، چه گفت).
چه زمانی هرگز امضای عدم‌انتقال/برائت را نپذیرید
بیمار کودک (معمولاً زیر سن قانونی) بدون حضور قیم قانونی.
شک به اختلال ظرفیت تصمیم‌گیری (مثلاً سرمستی، اختلال عصبی، اختلال روانی حاد).
شواهد خودکشی/خودآسیب یا تهدید به جان خود یا دیگران.
بیمار فاقد علایم حیاتی مناسب یا دلایل درمان اورژانسی صریح (مثلاً تنگی نفس شدید، درد قفسه سینه مشکوک).
وجود قانون محلی که منع می‌کند (مثلاً موارد اجباری انتقال در شرایط خاص). در این موارد حفاظت قانونی احتمالاً در سمت شماست که انتقال را انجام دهید.
نکات حقوقی و واقعی‌گرایانه
فرم برائت معمولاً کمک می‌کند ریسک شما را کاهش دهد ولی «کارت جادویی» نیست — اگر شواهد نشان دهد شما وظیفه خود را انجام نداده‌اید یا بیمار فاقد ظرفیت بوده، امضا الزاماً شما را از مسئولیت قانونی کامل معاف نمی‌کند. مستندات بالینی قوی مهم‌تر از خودِ فرم است.
همیشه از پروتکل‌های محلی و مقررات سازمان/وزارت بهداشت خود پیروی کنید و در موارد مبهم با مسئول پزشکی یا مشاور حقوقی سازمانی مشاوره کنید.
متن/عبارات نمونه که می‌توانید به بیمار بگویید (فارسیِ ساده)
«من تشخیص دادم که احتمال دارد شما دچار [علت/علامت] باشید. اگر به بیمارستان نروید ممکن است [خطرات ساده و روشن] رخ دهد، مثلاً [نارسایی تنفسی/نارسایی قلبی/خون‌ریزی]. آیا این را می‌فهمید؟»
«من پیشنهاد می‌کنم شما را به بیمارستان ببریم تا ارزیابی کامل و درمان لازم انجام شود. اگر نمی‌خواهید بروید، باید این موضوع را روی این فرم بنویسید و امضا کنید تا ثابت شود که شما از پیامدها باخبر شدید.»
«اگر الان وضعیت‌تان بدتر شد یا علائم جدیدی آمد، فوراً با ۱۱۵ تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.»
جمله‌ی امتناع (تیک/امضا):
«من،[ نام و نام خانوادگی]، از پذیرش/انتقال به بیمارستان خودداری می‌کنم. من خطرات و پیامدهای احتمالی را که تیم پزشکی توضیح داد، فهمیدم و قبول می‌کنم.»
امضا بیمار/قیم: _______________________ تاریخ/ساعت: _______
نتیجه‌گیری
اخذ امضا و برائت از بیمار در موارد عدم انتقال به بیمارستان، ابزاری مهم برای حفاظت از حقوق قانونی تیم درمانی و مستندسازی تصمیم بیمار است. با این حال، این فرآیند باید با دقت و آگاهی کامل انجام شود تا از خطرات احتمالی جلوگیری گردد. توجه به آموزش‌های مستمر و رعایت اصول اخلاقی و قانونی در این زمینه، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.